10-cu sinif Sınaq 5 (blok fənləri üzrə) mövzuları

FONETİKA: Danışıq səsləri: saitlərin növləri və samitlərin növləri. Ahəng qanunu. Saitlərin uzun tələffüzü. Qoşasaitli sözlərin yazılışı və deyilişi. “O” saitinin “A” kimi tələffüz edilməsi. Söz sonunda cingiltili samitlərin ( “b”, “c”, “d”, “g” ) tələffüzü.

“K” və “Q” samitinin yazılışı və deyilişi. Sözlərin sonunda “k-y” və “q-ğ” əvəzlənməsi. Qoşa samitlə bitən təkhecalı sözlər. Bəzi təkhecalı sözlərin tələffüzü. Qoşasamitli sözlərin yazılışı və deyilişi. Sözün səs tərkibi. (Mövzunun geniş şəkildə izahı çalışmalara istinadən olmalıdır.)

LEKSİKA: Sözün leksik və qrammatik mənası. Sözün həqiqi və məcazi mənası. Çoxmənalı sözlər.

Omonimlər. Sinonimlər. Antonimlər. Terminlər. Köhnəlmiş sözlər – arxaizmlər və tarixizmlər. Frazeoloji birləşmələr. Etimologiya nədir.

MORFOLOGİYA

Nitq hissələri. Nitq hissəsi anlayışı. Nitq hissələrinin bölgüsü. Əsas və köməkçi nitq hissələri.

İSİM: Konkret və mücərrəd isimlər. Ümumi və xüsusi isimlər. İsmin quruluşca növləri. Düzəltmə isimlər. Mürəkkəb isimlər və onların yazılışı. İsmin mənsubiyyətə görə dəyişməsi. Mənbə, mövqe, mənafe, tale, mənşə, su, nə sözlərinin mənsubiyyətə görə dəyişməsi.

İsmin halları. Qeyri-müəyyənlik bildirən hallar. Söz kökündə saitin düşməsi.Yönlük və çıxışlıq halında olan sözlərin yazılışı və deyilişi. Bəzi isimlərin kökündə saitin düşməsi. İsmin şəxsə görə dəyişməsi – xəbərlik (şəxs) şəkilçiləri.

SİFƏT: Əşyaya aid əlamət və ya keyfiyyət bildirməsi. Sifətin quruluşca növləri. Düzəltmə sifətlər. Mürəkkəb sifətlər və onların yaranma yolları. Bitişik və defislə yazılan mürəkkəb sifətlər. Sifətin dərəcələri.

SAY: Say və onun mənaca növləri. Miqdar sayları: Müəyyən miqdar saylar. Qeyri-müəyyən miqdar sayları. Kəsr sayları. Numerativ sözlər. Sayın quruluşca növləri. Sayların yazılışı (sözlərlə, ərəb rəqəmləri ilə, Roma rəqəmləri ilə). Miqdar saylarında şəkilçilərin yazılışı. Sıra saylarının yazılışı. Mürəkkəb sayların yazılışı. Saylarla işlənən isimlərin təkdə və cəmdə olması.

ƏVƏZLİK: Əvəzlik əsas nitq hissələrinin yerində işlənən söz kimi. Əvəzliklərin mənaca növləri. Şəxs əvəzlikləri. Onların şəxsə və kəmiyyətə görə dəyişməsi. İşarə əvəzlikləri. O, bu əvəzlikləri mübtəda vəzifəsində olarkən onlardan sonra vergülün işlənmə məqamları. Sual əvəzlikləri. Qeyri-müəyyən əvəzliklər. Təyini əvəzliklər. Əvəzliyin quruluşca növləri.

FEİL: Təsdiq və inkar feillər. Feillərin şəxsə görə dəyişməsi. Feilin quruluşca növləri. Sadə feillər. Düzəltmə feillər. İsimdən düzələn feillər. Feildən düzələn feillər. Mürəkkəb feillər və onların yazılışı.

Feilin qrammatik məna növləri: Hərəkətin subyekti və obyekti. Feilin qrammatik məna növləri: Məlum, məchul, şəxssiz, qayıdış, qarşılıq-birgəlik və icbar növ feillər.

Feilin şəkilləri: Xəbər şəkli. Xəbər şəklində ola feillərin həm zamana, həm də şəxsə görə dəyişməsi. Feilin zamanları: Keçmiş zaman. İndiki zaman. Gələcək zaman. Xəbər şəklində olan feillərin yazılışı və deyilişi. Əmr şəkli. Arzu şəkli. Vacib şəkli. Lazım şəkli. Şərt şəkli.

İdi, imiş, isə hissəcikləri. Bu hissəciklərin digər nitq hissələri ilə də işlənə bilməsi. İdi, imiş hissəcikləri və keçmiş zaman şəkilçiləri. İsə hissəciyi və feilin şərt şəklinin şəkilçisi.

Feilin təsriflənməyən formaları. Məsdər, feili sifət, feili bağlama feilin şəxsə və kəmiyyətə görə dəyişməyən formaları kimi. Məsdər. Məsdərin feilə və ismə aid xüsusiyyətləri. Hansı cümlə üzvü vəzifələrində işlənməsi.

Feili sifət. Feili sifətin feilə və sifətə aid xüsusiyyətləri. Feili sifət şəkilçiləri. Feili sifətin zaman anlayışı bildirməsi. Feili sifət və feildən düzələn sifət. Feili bağlama. Feli bağlamanın feilə və zərfə aid xüsusiyyətləri. Feili bağlama şəkilçiləri. Fieli bağlamaların, bir qayda olaraq, cümlədə zərflik kimi çıxış etməsi. Hərəkətin tərzini, zamanını və səbəbini bildirməsi.

ZƏRF: Zərf haqqında ümumi məlumat. Zərfin quruluşca növləri: Sadə, düzəltmə və mürəkkəb zərflər. Mürəkkəb zərflərin yazılışı: bitişik, defislə və ayrı yazılan mürəkkəb zərflər. Zərfin məna növləri: Tərzi hərəkət zərfləri. Zaman zərfləri. Yer zərfləri. Kəmiyyət zərfləri. Zərf və digər nitq hissələri.

Natural ədədlər

Çoxluqlar

Adi və onluq kəsrlər

Nisbət. Tənasüb. Faiz

Həndəsənin əsas anlayışları

Həqiqi ədədlər

Üçbucaqlar

Rasional ifadələr

Çevrə

Kvadrat köklər. Həqiqi üstlü qüvvət

Birdəyişənli tənliklər

Фонетика. Звуки речи и буквы. Гласные и согласные. Функции ь и ъ знаков. Функции букв е, ё, ю, я. Слог. Деление слова на слоги. Ударение. Функции ударения.

Лексикология. Однозначные и многозначные слова. Прямое и переносное значение слова.

Синонимы. Антонимы. Паронимы. Омонимы.

Общеупотребительные слова и слова, ограниченные в употреблении.

Неологизмы и устаревшие слова. Признаки заимствованных слов.

Фразеологизмы.

Стили речи.

Орфография. Чередование гласных в корнях. Употребление букв э и е. Приставки пре- и при-. Буквы ы и и после приставок.

Слитное и дефисное написание сложных слов.

Имя существительное. Существительные собствен./нариц.; одушевл./неодушевл.

КАНИКУЛЫ Род и склонение имён существительных. Число имён существительных.

Правописание суффиксов имён существительных.

Имя прилагательное. Разряды по значению. Полная и краткая форма.

Степени сравнения имён прилагательных. Типы склонения имён прилагательных.

Правописание суффиксов имён прилагательных.

Имя числительное. Количественные числительные.

КАНИКУЛЫ Порядковые числительные.

Ədəbiyyat nəzəriyyəsi: Nəzm və nəsr. Nəzmin xüsusiyyətləri. Azərbaycan şeirinin vəznləri. Heca vəzni. Əruz vəzni. Sərbəst şeir. Şeir vahidləri

Ədəbiyyat nəzəriyyəsi: Ədəbi növlər və janrlar. Lirik növ

Ədəbiyyat nəzəriyyəsi: Ədəbi növlər və janrlar. Epik və dramatik növlər.

Ədəbiyyat nəzəriyyəsi. Bədii təsvir vasitələri.

Ədəbiyyat nəzəriyyəsi. Bədii ifadə vasitələri.

Ədəbiyyat nəzəriyyəsi. Süjet və kompozisiya. Bədii gülüş. Bədii əsərin quruluşu. Bədii əsərin mövzusu və ideyası.

Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı. (X sinif). “Yetim İbrahimin nağılı” (V sinif).

“Xəzinəqaya əfsanəsi” (VII sinif). Ağıllı uşaq” nağılı (VI sinif). “Çahargah əfsanəsi” (VI sinif).

“Kitabi-Dədə Qorqud” eposu. “Basatın Təpəgözü öldürdüyü boy” (VI sinif). “Qazan bəyin oğlu Uruz bəyin dustaq olduğu boy” (VIII sinif).

“Kitabi-Dədə Qorqud” eposu. “Salur Qazanın evinin yağmalandığı boy” (X sinif).

N.Gəncəvi. Həyatı və yaradıcılığı. “İsgəndərnamə” poeması.(X sinif). “Kərpickəsən kişinin dastanı” (V sinif).

“Yaralı uşağın dastanı” (VI sinif). “Sultan Səncər və qarı” (VIII sinif).

İ.Nəsimi. Həyatı və yaradıcılığı. “Sığmazam” qəzəli (X sinif).

Qədim dövr Azərbaycan ədəbiyyatı

Orta dövr Azərbaycan ədəbiyyatı

İbtidai icma quruluşu 1 10 AZT

İbtidai icma quruluşu1-46 AZT

Giriş. Qədim Misir. Mesopotamiya (Şumerlər)210 ÜT

Giriş. Qədim Misir. Mesopotamiya (Şumerlər)3–56 ÜT

İbtidai icma quruluşu. İlk tayfa ittifaqları və Erkən dövlət qurumları1-210 AZT

İbtidai icma quruluşu. Azərbaycan ərazisində tayfa birlikləri və erkən dövlət qurumları 5-86 AZT

Böyük Hun imperiyası. Qədim Çin. Qədim Hindistan 3.410 ÜT

Böyük Hun imperiyası. Qədim Çin. Qədim Hindistan 14–166 ÜT

İlk Azərbaycan dövləti – Manna310 AZT

İlk Azərbaycan dövləti – Manna9-126 AZT

Qədim Yunanıstan510 ÜT

Qədim Yunanıstan17–206 ÜT

Azərbaycan e.ə. VII – IV əsrlərdə 410 AZT

Azərbaycan Midiya və Əhəməni imperiyası dövründə136 AZT

Qədim Roma 510 ÜT

Qədim Roma 21–236 ÜT

Atropatena dövləti510 AZT

Atropatena dövləti14,156 AZT

Albaniya dövləti. Mədəniyyət6-710 AZT

Albaniya dövləti. Mədəniyyət16-206 AZT

Türk dövlətləri. Xilafətin parçalanması (Qaraxanlı və Qəznəvi dövlətləri)1–4, 77 ÜT

Azərbaycan Sasanilər dövründə 810 AZT

Azərbaycanda feodal münasibətlərinin bərqərar olması. Atropatena və Albaniya Sasani imperiyasının tərkibində. Albaniya V-VI əsrlərdə 21-246 AZT

Ərəblər. İslam dini. Xilafət1010 ÜT

Ərəb xilafəti. Xilafətin parçalanması6.77 ÜT

Girdman dövləti. Cavanşir 910 AZT

Feodal münasibətlərin inkişafı. Albaniya hökmdarı Cavanşir 1,27 AZT

Qərbi Avropa. Bizans imperiyası 11.1210 ÜT

Frank imperiyası – müasir Avropa dövlətlərinin sələfi.15.167 ÜT

Azərbaycanın Ərəb xilafətinin tərkibinə daxil olması.1010 AZT

İslam dininin qəbul olunması.37 AZT

Səlcuq və Osmanlı imperiyaları 1410 ÜT

Atabəylər dövlətinin sələfi. Böyük Səlcuq imperiyasının xələfi 9.127 ÜT

Xilafətin Azərbaycandakı siyasəti. Azadlıq hərəkatı. Babək11,1210 AZT

Babəkin başçılığı altında azadlıq hərəkatı47 AZT

Böyük Monqol imperiyası. Qızıl Ordu 10 ÜT

Çingiz xan və onun davamçıları 7 ÜT

Şirvanşahlar dövləti. Dərbənd əmirliyi. Saci, Salari və Rəvvadi dövlətləri13-1410 AZT

Müstəqil dövlətçilik ənənələrinin dirçəlişi. Azərbaycan vahid dövlətin tərkibində. Xudafərin körpüsünün birləşdirdiyi iki Azərbaycan dövləti5-77 AZT

Teymurilər dövləti. Hindistan və Çin 16.2510 ÜT

Dehli sultanlığından Moğol imperiyasınadək. Şərqin böyük Fatehi – Əmir Teymur 10.137 ÜT

Şəddadilər dövləti. Tiflis müsəlman əmirliyi. Erkən-orta əsrlərdə sosial iqtisadi həyat. Mədəniyyət15-1710 AZT

Xudafərin körpüsünün birləşdirdiyi iki Azərbaycan dövləti (Şəddadilər dövləti). Slavyan hücumları. Əhalinin məşğuliyyəti və həyat tərzi. IX-XI əsrlərdə Azərbaycan mədəniyyəti 7-107 AZT

Şərqə doğru səlib yürüşləri 1710 ÜT

Xaç yürüşləri. Qranada əmirliyinin süqutu 187 ÜT

Azərbaycan və Səlcuqlar1810 AZT

Oğuz-Səlcuq axınları. Xalqımızın formalaşması prosesinin başa çatması.11,127 AZT

Qərbi Avropada mərkəzləşdirilmiş dövlətlərin yaradılması 1810 ÜT

Yüzillik müharibə. Dumanlı Albion orta əsrlərdə 19,207 ÜT

Azərbaycan Atabəyləri (Eldənizlər) dövləti1910 AZT

Səlcuq sarayından müstəqil hakimiyyətə137 AZT

Qərbi Avropada mərkəzləşdirilmiş dövlətlərin yaradılması 1810 ÜT

Yüzillik müharibə. Dumanlı Albion orta əsrlərdə 19,207 ÜT

Şirvanşahlar dövləti XI-XIV əsrlərdə. İntibah mədəniyyəti.20,2110 AZT

İntibah mədəniyyəti147 AZT

Böyük Coğrafi kəşflər və müstəmləkə işğalları 2210 ÜT

Avropalılar sərvət axtarışında 227 ÜT

Biologiyanın tədqiqat obyektləri

Orqanizmlərin hüceyrəli quruluşu. Toxumalar, orqanlar və orqanlar sistemi

Çiçəkli bitkilərin vegetativ orqanları

Çiçəkli bitkilərin vegetativ orqanları

Çiçəkli bitkilərin generativ orqanları

Canlılarda hərəkət, dayaq, qidalanma və tənəffüs

Orqanizmlərdə maddələrin daşınması, ifrazat, çoxalma və inkişaf

Orqanizm və mühit

Canlı orqanizmlər və onların öyrənilməsi. Yosunlar

Ali sporlu bitkilər. Mamırkimilər şöbəsi. Qıjıkimilər, qatırquyruğukimilər, plaunkimilər şöbələri

Ali toxumlu bitkilər. Çılpaqtoxumlular şöbəsi. Örtülütoxumlular şöbəsi. İkiləpəlilər sinfi

Örtülütoxumlular şöbəsi. Birləpəlilər sinfi

Bakteriyalar. Göbələklər. Şibyələr

Birhüceyrəlilər yarımaləmi. Sarkomastiqoforlar və infuzorlar tipləri. Çoxhüceyrəlilər yarımaləmi. Bağırsaqboşluqlular tipi

Yastı qurdlar tipi. Sap qurdlar tipi

YER HAQQINDA BİLİKLƏRİN İNKİŞAFI Coğrafiya elmlərinin inkişafı. Coğrafi kəşflər. Azərbaycanda coğrafiya elminin inkişafı Coğrafiya təbiət elmləri sistemində. Coğrafiya elminin tədqiqat metodları VI – § 6 VII – § 1,2,3,4,5 VIII – § 1,2,3,4,5 X – § 1,2

YER KÜRƏSİNİN KARTOQRAFİK TƏSVİRLƏRİ Plan və miqyas. Şərti işarələr VI – § 47,48 VII – § 8,10

Üfüqün cəhətlərinin təyini. Kompas və azimut. Nisbi və mütləq hündürlük. Horizontallar VI – § 45,46 VII – § 9

Yerin forma və ölçüləri. Dərəcə toru və coğrafi koordinatlar VII – § 6 X – § 7

Xəritələr və onların təsnifatı. Kartoqrafik proyeksiyalar və təhriflər. Coğrafi informasiyaların xəritələrdə təqdimolunma üsulları. Topoqrafik xəritələr VI – § 4 VIII – § 7,8,9,10,11,12 IX – § 1,2 X – § 9,10,11

KAİNAT VƏ GÜNƏŞ SİSTEMİ. YERİN HƏRƏKƏTİ VƏ ONUN COĞRAFİ NƏTİCƏLƏRİ Səma cisimləri. Günəş sistemi planetləri. Yerin Günəş ətrafında illik hərəkəti və onun nəticələri. VI – § 41,42,44 VII – § 11,12,13,14,15 VIII – § 14,15 IX – § 10,11 X – § 3,8

İşıqlanma qurşaqları. Günəş şüalarının düşmə bucağının hesablanması. VII – § 16,17 X – § 8

Yerin Günəş öz oxu ətrafında hərəkəti və onun nəticələri. Yerli və qurşaq vaxtı VI – § 43 VII – § 16 VIII – § 13 IX – § 11,12 X – § 8

YER QABIĞININ İNKİŞAF TARİXİ. YERİN FƏAL TEKTONİK TƏBƏQƏSİ Yerin planetar inkişaf mərhələsi. Yer maqnetizmi. Yerin daxili quruluşu. Litosfer. Yerin geoloji inkişafı. Süxurlar VI – § 15, 16 VII – § 22 X – § 4,5,12

Litosfer tavaları və onların hərəkəti. Yerin müasir üfüqi və şaquli hərəkət sahələri. Zəlzələ və vulkanlar VI – § 17, 18 VII – § 17 VIII – § 19,20,21,22

Qırışıqlıq vilayətləri və platformalar. Dağəmələgəlmə mərhələləri. Azərbaycanın geoloji quruluşu X – § 13, 14,15

YER SƏTHİNİN RELYEFİ Yerin endogen qüvvələri nəticəsində relyefin formalaşması. Dağlar və onların yaranması. Yer sətihinin düzənlikləri. Xarici qüvvələrin relyefə təsiri VI – § 20,21 VII – § 18,19,20,21

Materiklərin relyefi və faydalı qazıntıları IX – § 3,4,5,6,7,8

Azərbaycan Respublikasının endogen və ekzogen relyef formaları, faydalı qazıntıları VII – § 23,24 IX – § 9 X – § 16,17,18

Atmosferi quruluşu. Günəş radiasiyası. Havanın temperaturu VI – § 22,23,24 VII – § 25 IX – § 13

İlk kimyəvi anlayışlar. Saf maddələr və qarışıqlar

Atomun quruluşu

Dövri qanun və kimyəvi elementlərin dövri sistemi

Kimyəvi rabitə. Hibridləşmə

Valentlik. Oksidləşmə dərəcəsi

Maddə miqdarı. Avoqadro qanunu

Kimyəvi formul və tənliklər üzrə hesablamalar

Kimyəvi reaksiyaların təsnifatı. Kimyəvi reaksiyaların istilik effekti

Oksidləşmə-reduksiya reaksiyaları

Kimyəvi reaksiyaların sürəti. Sürətə təsir edən amillər.

Kimyəvi tarazlıq. Tarazlığa təsir edən amillər

Qeyri-üzvi birləşmələrin mühüm sinifləri

Məhlullar

Düzxətli bərabərsürətli və dəyişənsürətli hərəkət.”

Çevrə üzrə bərabərsürətli hərəkət.

Nyuton qanunları.

Ağırlıq qüvvəsi. Ümumdünya cazibə qanunu.

Elastiklik qüvvəsi. Sürtünmə qüvvəsi.

Statikanın əsasları.

İmpuls. Enerji. Saxlanma qanunları.

Mexaniki iş. Güc.

Aero-hidrostatika. Aero-hidrodinamika.

Molekulyar-kinetik nəzəriyyənin əsasları. İdeal qaz qanunları.

Теория литературы: Литературное произведение как единое целое (тема, идея, сюжет, композиция). Синквейн. Диаграмма Венна. Кластер

Древнегреческие мифы. Гомер. «Илиада»

Гомер. «Одиссей»

Китаби Деде-Горгуд (Песни первая, четвёртая, двенадцатая)

Теория литературы: Роды и виды (жанры) литературы. Жанры восточной поэзии (дастан, газель)

Низами Гянджеви. Жизнь и творчество. Лирика. «Хамсе», «Хосров и Ширин», «Семь красавиц»

Урок-семинар по творчеству Низами Гянджеви

Эпоха Возрождения. Петрарка. Лирика

М.Физули. Жизнь и творчество. Лирика

Поэма «Лейли и Меджнун»

Теория литературы: Литературные направления. Классицизм. Г.Р.Державин. «Властителям и судиям»

Теория литературы: Стихосложение. В.Шекспир. «Ромео и Джульета»

Мольер. «Тартюр»

Сентиментализм. Н.М.Карамзин. «Бедная Лиза». М.П.Вагиф. Лирика. «Видади, ты на чёрствые…»

Г.Закир. «Журавли»